Օխլոկրատիայից՝ խուլիգանակրատիա. «Փաստ»
![](/timthumb.php?src=/disc/18-06-24/add16047715dbe35711e5a147c8b783e.jpg&w=450)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում Նիկոլ Փաշինյանի ու նրա գլխավորած ՔՊ-ի իշխանությունը՝ որպես կառավարման տեսակ: 2018 թվականից սկսյալ, իսկ վերջին մի քանի տարին՝ առավել ևս, հաճախ կարելի էր հանդիպել բռնապետություն, ավտոկրատիա տերմինները, որին ձգտում է Նիկոլ Փաշինյանը, որը ժողովրդավարությունից փշուրներ անգամ չի թողել: Վերջին իրադարձությունների ֆոնին այդ ամենին վերստին ականատես եղանք բոլորս: Նաև իրենց քարոզած «դեմոկրատական արժեքները» իրենց շահերին զոհած «հավաքական Արևմուտքի» ներկայացուցիչները: Նրանք տեսան, որ իրենց հովանավորած ու ֆինանսավորած, այսպես կոչված, «բարեփոխումներով» ստացվել է, ինչպես քաղտեխնոլոգ Կարեն Քոչարյանն է նկատել, «բարեփոխված գեստապո»:
Այսինքն, ստացվել է իբրև թե «ոստիկանություն», որի շատ կոնկրետ ստորաբաժանումներ կոչված են հանուն Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը պահելու բզկտելու, խմբակային հարձակումների ու խոշտանգումների ենթարկելու ընդվզող քաղաքացիներին, աղետաբեր ռեժիմի դեմ հրապարակայնորեն արտահայտվողներին: Դրան ինչ անուն ասես կարելի է տալ, բայց հասկանալի է, որ դա չնչին աղերս իսկ չունի ո՛չ ժողովրդավարության, ո՛չ պետության, ո՛չ էլ, առավել ևս, մարդկայնության հետ: Վերադառնանք սակայն հիմնական հարցին: Հիմա Հայաստանում ի՞նչ է, բացի այն, որ գործնականում երկրում ներդրված է Փաշինյանի ու նրա կամակատարների միջոցով իրականացվող արտաքին կառավարում՝ ընդգծված արևմտա-թուրք-ադրբեջանական ակցենտով:
Չնայած ձևական առումով Փաշինյանը և նրա ՔՊ-ն ընտրվել են 2021թ. ԱԺ արտահերթ ընտրություններով, ավելի ճիշտ՝ ինքնավերարտադրվել են՝ գրանցված ընտրողների համատարած պասիվության, ի լրումն՝ վարչական ռեսուրսների չարաշահման պայմաններում, բայց նրանք վաղուց արդեն դադարել են լինել ընտրությունների միջոցով ձևավորված իշխանություն՝ իրենց քաղաքական էությամբ ու բովանդակությամբ: Այս խումբը, Փաշինյանի գլխավորությամբ, խախտել է իր իսկ նախընտրական խոստումները, ավելին՝ այդ խոստումների հիման վրա ու դրանց իմաստն արտացոլող իր իսկ կառավարության ծրագիրն է ոտնահարել: Հանրագումարում՝ խորհրդարանում 2021-ի, օրինակ՝ աշնան դրությամբ ձևավորված մեծամասնական պատկերը ոչ մի կերպ չի համապատասխանում Հայաստանի հասարակության ներկայիս տրամադրություններին և չի արտացոլում այդ տրամադրությունները:
Գործնականում Հայաստանի Հանրապետության՝ Սահմանադրությամբ ժողովրդին պատկանող իշխանությունը զավթված է նույն այդ ժողովրդից՝ իրենց ընտրված ու լեգիտիմ համարող անձանց որոշակի խմբի կողմից, որը ուղղակիորեն իրեն ենթարկվող ոստիկանական ուժերի միջոցով ամենաիսկական ահաբեկման է ենթարկում նույն այդ հասարակության ակտիվ զանգվածին: Բայց սա բռնապետությո՞ւն է: Մեծ հաշվով՝ այո: Սակայն մեր մի հայրենակից բավականին դիպուկ դիտարկում է արել այդ առնչությամբ. «Մի՛ շփոթեք բռնապետությունը խուլիգանապետության հետ»: Եվ իսկապես էլ՝ բռնապետությունը, որպես կանոն, ինչքան էլ տարօրինակ չհնչի, հիմնվում է գաղափարի, գաղափարական համոզմունքների, որոշակի ուսմունքների վրա: Տվյալ դեպքում՝ կարևոր չէ, թե ինչ ուսմունքի: Իսկ նման տերմիններ Փաշինյանի ու նրա ՔՊ-ի դեպքում ուղղակի հնարավոր չէ կիրառել: Չկա գաղափար:
Ինչպես ինքն էր ասում՝ «իզմ»-եր չկան: Որևէ մեկին կամ որևէ ուժի մերժելն ինքնին գաղափար չէ: Մերժելով կարելի է ինչ-որ մեկին վանել, հեռացնել, կարելի է քանդել, ավերել, քայքայել: Բայց դա գաղափար չէ: Պարգևավճարը, «չաղ ու բախտավոր ապրելը», շարունակաբար պատերազմների ու աղետների հանգեցնող «խաղաղությունը» նույնպես գաղափարներ չեն: Ինչպես գաղափար չէ, օրինակ՝ «կոռուպցիայի դեմ պայքար» ասելով՝ այդ նույն կոռուպցիայի մեջ ընկղմվելը: Այսինքն, ՔՊ-ի միակ «գաղափարախոսությունը» մնում է պաշտոնը՝ դրանից բխող հետևանքներով՝ կարգավիճակ, փող և այլն... Մի խոսքով, Նիկոլ Փաշինյանը շատ է ցանկանում ձևավորել բռնապետություն: Սակայն, դիտարկելով վերջին տարիներին նրա իշխանության պահվածքը, գործելակերպը, գալիս ես անխուսափելի հետևության, որ գործ ունենք պարզ խուլիգանապետության հետ: Ավելին, որոշ փորձագետներ սոցցանցերում սկսել են օգտագործել «լակոտակրատիա» տերմինը: Դա գործնականում դրսևորվում է տվյալ իշխանության գործունեությանն առնչվող ամեն ինչում՝ սկսած պետական մարմինների կառավարումից, վերջացրած հանրության հետ հարաբերություններով:
Ըստ որում, դեռևս 2018-ին, երբ Փաշինյանի «թավիշը» գալիս էր, ավելի ճիշտ՝ եկավ իշխանության, ի թիվս քչերի, մեր թերթն էլ ուշադրություն հրավիրեց օխլոկրատիայի հաստատման ու դրա պարունակած վտանգների վրա: Օխլոկրատիան այն է, երբ պետության ու ժողովրդի համար կենսական նշանակության հարցերի (ասենք՝ ոչ շատ կարևոր թվացողների ևս) վերաբերյալ որոշումները կայացվում են ոչ թե սահմանադրորեն ժողովրդի իշխանության կիրառմամբ, այլ ամբոխի քմահաճույքներով: Գործնականում այդպես էլ եղավ: Ու չնայած հետագայում տեղի ունեցած ԱԺ երկու արտահերթ ընտրություններին (2018թ. դեկտեմբեր, 2021թ. հունիս), բովանդակային առումով փոփոխություն տեղի չունեցավ: Հիմնական փոփոխությունն այն է, որ օխլոկրատիկ ռեժիմը արագորեն վերափոխվեց խուլիգանականի՝ գործնականում էլ ավելի ցածր մակարդակի վրա իջնելով:
Ու միանգամայն օրինաչափ է, որ նման իշխանությանը ենթարկվող ոստիկանական կոնկրետ ստորաբաժանումներ իրենց դրսևորում են, ինչպես դա Բագրատ Սրբազանն է նկատել, խուլիգանի նման. լինի դա դեռահասի մազերը քաշելով «բերման ենթարկելը», 20-30 հոգով փողոցային խուլիգանի նման ԱԺ պատգամավորի վրա հարձակվելը, թե ցուցարարների, այդ թվում՝ կանանց, տարեցների վրա 15 րոպեում 25-30 նռնակ նետելը, թե որևէ այլ՝ այս օրերին լիուլի արձանագրված ապօրինություն: Այդ ամենը, ինչպես նաև վերջին օրերին ծավալվող վայրագ ռեպրեսիաները հենց ասվածի ցցուն ապացույցներն են: Ամենից վատն այն է, որ այս անկումը, որակական ու բովանդակային այդ գահավիժումը տակավին շարունակվում է: Գուցե կան մտածողներ, թե պետք է մինչև վերջ ընկնել, որպեսզի դրանից հետո սկսենք բարձրանալ: Բայց վախենանք՝ մոլորություն է այդպես կարծելը: Համենայն դեպս, եթե կա տարբերակ, ապա չարժե ապառաժներին բախվելով՝ ջարդուխուրդ լինել: Եթե կա տարբերակ, պետք է այս անկումը, այս գահավիժումը կասեցնել հնարավորինս շուտ ու այդ կետից արդեն սկսել բարձրանալ...
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/9c37dcafb5b593f7f9a6b6fad152cbd8.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/30ea90d6760e508273907441f7eef3c1.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/85dec89d0736be58c90b688ff176b35e.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/3f6e5d9d0ed0494de3f1169c5e6b8c98.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/73c639a17237248f13c24cba8909b0c3.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/44853415ecb73d775c88a3c7e6433958.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/3da1da733f4c40d75021bf91c86a5b7e.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/aa4584bc2fe59d07d850855a67d02ea2.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/859e40f12d4f2e971fc886a1c8f1cddd.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/36b05dd4ba104c497384f2c208902e35.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/c3754534ea458354937591372e8884c0.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/cb3b7f35fad162adb9da34802ed70905.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/946f701a55289acc5b5274b90e2dfc9e.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/b656ac92953adeaa187e36df90d9c561.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/1d3c04de354aeacaceffb53cfbcd914c.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/79487162e6335b39be9887af5e8f692c.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/a52477c116f6d4dafa7c302ac58d8058.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/7a440fe6c89ecb2d8ad1ab74efc8ba51.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/c6add095a5c7760dab6a479e01bdbd5f.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/90e8fdef4ba75f67734c0330593d6129.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/9e57a57bd2445a4d9a6b18b09d802b9d.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/ac5494166fe612059806ff7e2f963653.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/7340546f59fc2a32d672666fa9eed8f7.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/ba3bd43f39e820326fca67b7f452a0f0.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/173539682ae260466d851bb2d4e81537.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/565e4cbdc7f16fa7d0ee0864fdadc9b2.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/7e2ba4f0b9fe0a997b9b6de1786c2c9a.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/42dd60186fb5b04c42c5b34035a6aeb6.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/9c37dcafb5b593f7f9a6b6fad152cbd8.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/30ea90d6760e508273907441f7eef3c1.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/3f6e5d9d0ed0494de3f1169c5e6b8c98.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/90e8fdef4ba75f67734c0330593d6129.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-06-24/91c465090d9e42b353b5cf6a1dc5b3e3.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/b9a7ccce8a45a94d4744d9948c567c9d.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/a2c86113879e0729fd2e42627ac22c7e.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-06-24/0d930985afa261b900d502c1d2f64515.jpg&w=240&h=150)