Թուրք շինարարները հետաձգել են որոշ նախագծեր եւ դանդաղեցրել են մյուսների տեմպերն այն բանից հետո, երբ արժույթի փլուզումը արդյունաբերությունը ցնցած շինարարական ծախսերի աճի հանգեցրեց, որը խթանում էր տնտեսությունը վերջին տասնամյակների ընթացքում:

Արդյունաբերությունը, որը կազմում է տնտեսական արտադրանքի մոտ 5 տոկոսը, կարող է կրճատել աշխատատեղերը եւ, ամենայն հավանականությամբ, կկրճատվի այս եռամսյակում, քանի որ շինարարներն ավելի կայուն գներ են ակնկալում երրորդ եռամսյակում ոլորտի տարեկան կտրվածքով 6.7 տոկոսով կրճատումից հետո, հայտնում է Reuters-ը։

Ամրանները, բետոնը եւ այլ շինանյութեր վերջին երեք ամսում թանկացել են ավելի քան 40 տոկոսով, ասում են ընկերությունները եւ շինարարների ասոցիացիան, ինչն արտացոլում է լիրայի` 41 տոկոսով անկումը դոլարի նկատմամբ մինչեւ ռեկորդային ցածր մակարդակ նույն ժամանակահատվածում:

Արժույթի արժեզրկումը խթանվել է Կենտրոնական բանկի կողմից դրամավարկային քաղաքականության ագրեսիվ մեղմացմամբ` քայլ, որին ձգտում էր նախագահ Թայիփ Էրդողանը, բայց քննադատվում էր տնտեսագետների եւ ընդդիմադիր օրենսդիրների կողմից:

Արժեզրկումը խթանել է գնաճը, խաթարել տնային տնտեսությունների բյուջեները եւ խափանումներ առաջացրել շինարարության եւ այլ ձեռնարկություններում, որոնք ապավինում են ներմուծվող հումքին:

«Մենք լրջորեն պայքարում ենք աճող ծախսերի դեմ»,- ասել է Babacan Holding շինարարական ընկերության նախագահ Իբրահիմ Բաբաջանը: Նրա խոսքով՝ իր ընկերությունը Ստամբուլում մեկ համատիրության կառուցումը հետաձգել է մինչեւ 2022 թվականի երկրորդ եռամսյակ՝ «ավելի շատ կանխատեսելիություն ակնկալելով ներդրումների ավելացման համար»։

Երկուշաբթի լիրան ընկել է մինչեւ 14.99 դոլար՝ այս տարի կորցնելով իր արժեքի կեսը։ Նոյեմբերին տարեկան գնաճը կազմել էր 21.3 տոկոս, արտադրողի գների ինդեքսը բարձրացել էր մինչեւ 54.62 տոկոս։

«Շինարարության ոլորտը կանգնած է երեք հիմնական մարտահրավերների առաջ՝ ծախսերի աճ, հաշվեկշիռների վատթարացում եւ շինարարական նախագծերի ձգձգումներ», - ասում է Ստամբուլի շինարարների ասոցիացիայի ղեկավար Նազմի Դուրբաքաիմը:

Պաշտոնական տվյալները ցույց են տալիս, որ շինարարության արժեքի ինդեքսը հոկտեմբերին աճել է 41.93 տոկոսով, սակայն Դուրբակայմն ասում է, որ իրական ծախսերի աճը շինարարների համար շատ ավելի բարձր է եղել:

Նրա ասոցիացիայի տվյալներով՝ սեպտեմբերից սկսած ամրանների եւ բետոնի՝ երկու կենսական նշանակության նյութերի գներն աճել են համապատասխանաբար 70 տոկոսով եւ 44 տոկոսով։ Մյուս նյութերի գները սեպտեմբերից աճել են 88 տոկոսով, ինչը համընկել է լիրայի անկման հետ:

Լիրայի փոխարժեքի անկումը արտահանումն ավելի մրցունակ է դարձրել, իսկ թուրքական անշարժ գույքն ավելի էժան է արտարժույթ ունեցողների համար։ Պաշտոնական տվյալները ցույց են տվել, որ օտարերկրացիներին տների վաճառքը նոյեմբերին աճել է 48.4 տոկոսով՝ հասնելով ռեկորդային բարձր մակարդակի: