Չարագուշակ «մտքեր»՝ Հայաստանի «պատմականացման» մասին. «Փաստ»
![](/timthumb.php?src=/disc/26-03-24/ab912a1b08824d6a05d63c8ad424589d.jpg&w=450)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«Երկրի հակառակ կողմ»-ից եկողը, ըստ երևույթին, ձեռնամուխ է եղել եղած-չեղած երկիրը ոչ միայն գրքի կամ թերթի էջերում «հակառակելու», այլ բառով ասած՝ «թարսելու» գործի վերջին արարներին: Դժվար է այլ կերպ ընկալել այն արտահայտությունները, որ նախօրեին Փաշինյանն արտաբերեց Գյումրիում իր ՔՊ-ի նախաձեռնող խմբի հետ հանդիպման ընթացքում: Ի դեպ, մի «մանրուք» թվացող հարց է ծագում: Փաշինյանի ՔՊ-ն 9 տարեկանը շուտով բոլորող կուսակցություն է, հիմնադրվել է 2015 թ. մայիսի 30-ին: Հարց է ծագում, թե այդ ի՞նչ ՔՊ «նախաձեռնող խմբերի» հետ է Հայաստանի տարբեր անկյուններում հանդիպում Փաշինյանը և իր «կոդավորված» ելույթներն ունենում: Սովորաբար, «նախաձեռնող խմբեր» ունենում են նոր-նոր ձևավորվող շարժումները, դեպի հիմնադիր համագումար ընթացող քաղաքական ուժերը, կուսակցությունները կամ գլոբալ ընտրական պրոցեսների գնացողները: Բայց 9 տարվա «փայլուն» պատմություն ունեցող կուսակցության ղեկավա՞րն ինչու է դեռևս «նախաձեռնող խմբերի», այլ ոչ թե «կուսակտիվի» հետ հանդիպում:
Ի՞նչ է, ՔՊ-ն վերակազմավորո՞ւմ են, թե՞ այլ տարբերակներ կան խորքում: Ինչևէ: Վերադառնանք գլխավոր քպականի, այն է՝ Փաշինյանի խնդրո առարկա ելույթին: Սակայն մի փոքրիկ հիշեցում-վերապահում էլ անենք. սովորաբար, Փաշինյանն ինչ ասում է, իրականում դրա հակառակն է անում: Ամենից ցցուն օրինակը Արցախն է: Այ, գնաց, Արցախի մայրաքաղաք Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում իր ֆալցետով բղավեց՝ «Արցախը Հայաստան է, և՝ վերջ», ապա, առանց որևէ դժվարության, ուրացավ Արցախն ու այն հռչակեց ադրբեջանապատկան: Եվ, ահա, Փաշինյանը, որի կործանարար իշխանափոխության ընթացքը, հիշեցնենք, մեկնարկել էր Գյումրուց, «հայրաքաղաքում» իր «նախաձեռնող խմբի» հետ հանդիպմանն ասում է, թե, իր կարծիքով, «տեղի է ունենում շատ ցավոտ անցում՝ առաջին հերթին մեր մտքերում, ինչ-որ առումով նաև ֆիզիկապես, պատմական Հայաստանից դեպի իրական Հայաստան»:
Ավելին, նա ասում է, թե՝ «ՔՊ-ի առաքելությունն է առաջնորդել մեր ժողովրդի և մեր պետության անցումը պատմական Հայաստանից իրական Հայաստան և երկարաժամկետ ինստիտուցիոնալ զարգացումը, որովհետև ես կարծում եմ, որ եթե մենք այս ընտրությունը չկատարենք և պատմական Հայաստանը լինի մեր գործողությունների հիմնական մոտիվացիան, ես կվախենամ, որ շատ մեծ է հավանականությունը, որ իրական Հայաստանը նույնպես կդառնա պատմական Հայաստան»: Ըստ էության, սա խոստովանություն է, եթե կուզեք՝ ինքնախոստովանություն՝ ՔՊ-ի ու անձամբ Նիկոլ Փաշինյանի «պատմական առաքելության» մասին: Ի դեպ, այս մասով Արցախի պահով արդեն հաջողել են: Ու ոչ միայն Արցախի մասով: Կա՛ր իրական Արցախ՝ իր իրական պաշտպանության բանակով, որ Հայաստանի անվտանգության հզոր վահանն էր: Ընդամենը մի քանի տարի, և ունենք ձևավորված անվտանգային համակարգի կազմաքանդում ու փլուզում, պաշտպանունակության հետևողական կազմաքանդում, իսկ իրական Արցախն իսկապես էլ վերածվել է «պատմական Արցախի»:
Հիմա նա (նրանք) նույնը ակնարկում է բուն Հայաստանի Հանրապետության մասին: Չէ, դուք մի հատ «հիացե՜ք», էլի: Իրական Հայաստանն ինստիտուցիոնալ կազմաքանդման ենթարկած Նիկոլ Փաշինյանը խոսում է երկարաժամկետ ինստիտուցիոնալ զարգացումից և նման առաքելություն ունենալուց: Նրանց համար, ովքեր փաշինյանական շրջախոսությունները միանգամից չեն ընկալում, մի փոքր «թարգմանենք», թե ինչ է ասում: Իսկ նա անթաքույց ասում է, ակնարկում է հատևյալը. եթե չհրաժարվեք ազգային ամեն ինչից, չհրաժարվեք պատմական հիշողությունից, չհրաժարվեք Ցեղասպանության դատապարտումից ու պահանջատիրությունից, չհրաժարվեք ձեր հավատքից, չհրաժարվեք Արցախից, կարճ ասած՝ եթե չդադարեք հայ լինելուց, ապա...
Հայաստան չի լինի: Իսկ թե ով է հասցել նման վիճակի, որի մասին 5-6 տարի առաջ ամենամղձավանջային երազում, ամենաֆանտաստիկ երևակայության մեջ անգամ հնարավոր չէր պատկերացնել, ոչ մի խոսք: Բայց ահա այդ անձը, այդ գործիչը, ով անմիջական, հենց ուղղակի պատասխանատվություն է կրում կատարված աղետի համար, համարձակվում է նշված հանդիպմանն ունեցած ելույթում այսպիսի բաներ ասել. «Բայց հետո տեղի ունեցավ ահասարսուռ մի բան, ըստ էության, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցավ ճիշտ այն, ինչ նկարագրված է վեպում («Երկիր Նաիրի»): Նույնիսկ սարսափելի է՝ ինչ ճշգրտությամբ տեղի ունեցավ այդ ամեն ինչը: Մենք պետք է դրա հետ առերեսվենք, բայց պետք է նաև վերաբերմունք ձևավորենք այդ պրոցեսի նկատմամբ»: Այստեղ նույնիսկ մեկնաբանելու բան չկա. ճշգրտորեն ծրագրված ու իրագործված օպերացիան ճշգրտությամբ էլ պիտի տեղի ունենար:
Այստեղ միայն մեկ բան տեղին է ասված: Առերեսվելը: Այո, այս ամենի պատասխանատուներն ու մեղավորները պետք է դրա հետ առերեսվեն: Մեկ այլ «փայլուն», կարելի է ասել՝ զմայլահունչ մեջբերում Փաշինյանի ճառից. «Մեր քաղաքական նպատակը հետևյալն է. ստեղծել մի իրադրություն, և այ էս երկրի շուրջ, որ պատերազմն ուղղակի դառնա անհնար: Սա շատ բարդ խնդիր է, մեզ բոլորիս մեծ համբերություն է պետք»: Դեռ մի կողմ թողնենք Հայաստանի մասին «էս երկիրը» տոնայնությամբ խոսելու հանգամանքը: Բայց երբ Փաշինյանը խոսում է խաղաղությունից, ուրեմն՝ պատերազմ է լինելու: Որքան ավելի շատ է նա խոսում խաղաղությունից, այնքան շոշափելի է դառնում պատերազմի իրական սպառնալիքը: Թե բա՝ այնպես անել, որ «պատերազմն անհնար դառնա»: Թերևս մի տարբերակ կա, որով Փաշինյանը կարող է պատերազմը դարձնել անհնարին. պարզապես լուռումունջ հեռանալ (չենք օգտագործում իր իսկ բառերը) ու շանս տալ պատերազմն անհնար դարձնել, իսկ երկիրը փրկել:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=/disc/27-07-24/f4173e250d2a990ff901563909a0c990.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/27-07-24/389dc38b66e8f4a24b149ca5e3aae29a.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/27-07-24/a807bc4b97a9b6093c8107826de5c616.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/27-07-24/20d881809a617baaa63b4bfe567128e7.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/27-07-24/73d6c8ea2127c2d996b05b0c8dfaebc7.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/27-07-24/de740bad9800af73fac2f7fe39c43372.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/27-07-24/84eff9d9cc9ecd913f8873bac63c8a91.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/37542d5dafe1075cca9721bccf2f06e8.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/da4ff82f7005bfad24091b8d09bfbaaa.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/58bfd250e4c4104c383af4d95ed289c0.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/d1c41eaad76483d956e1ac55d9674058.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/6c0f43ad553c9840b2fc86c7b9130561.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/abadcb58af6fa271c05deb8271b02962.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/87d842d78e620d8425e01eabfc1dab10.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/1bd123e97d35946b01b059a08d45e9e7.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=http://img.youtube.com/vi/onS54-sji0k/0.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/8d5943e1b2fb98dcee7503aeb6a3093c.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/0f4bc968d01124c238c7911f4786a4f2.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/3b54b56e261fe2a2a9e5dbbf45380978.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/ee4f9bc2099518ff29340f417e7f6f6a.jpg&w=100&h=60)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/0948e5dd193d0601bde85035f76315b7.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/3087d4ccd7cbd6732758c30298dba629.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/56286eb3c31965bd8c79878edbdcd512.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/8e5b5e4bce5aad37d0fca304d780dab8.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/09ce71c2b148caeb0c97739953adebf9.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/000d9653dcbb086d2d7854f3e2c1b1c3.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/13b2c1bea2beda7feceb4c1f20ecffcb.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/23-07-24/ad68e4ba899cab21954aa9b5455c768f.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/27-07-24/de740bad9800af73fac2f7fe39c43372.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/0f4bc968d01124c238c7911f4786a4f2.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/8e33e7e3aa901e9a7a68313d6b6b25be.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/26-07-24/c16bb7170355e3cef200e0a3f1b9a3d1.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/5a821e074ab0e9b6a849aea971437b70.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/9d62869aed8ef73c62ba1ad62cff61d3.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/25-07-24/c2d06d5d7b241cb669d667f1cec07838.jpg&w=240&h=150)
![](/timthumb.php?src=/disc/24-07-24/847ca5523afdd243bc8244721cde95ac.jpg&w=240&h=150)